Prognoza wartości maksymalnej temperatury powietrza w dniu 28 września 2023 roku na tle warunków wieloletnich (1991-2020)

Z analizy danych pomiarowych ze stacji synoptycznych wynika, że tegoroczny wrzesień można, jak na razie, uznać za miesiąc ekstremalnie ciepły termicznie, ze średnią obszarową anomalią względem warunków wieloletnich (1991-2020) wynoszącą aż +3,8°C (stan na 26 IX 2023). W całym kraju rejestrowane są dodatnie anomalie. Najwyższe występują na północnym-wschodzie i przekraczają 4,0°C, choć największą anomalię notujemy w Kaliszu +4,4°C. Niemalże w całym kraju anomalie przekraczają +3,0°C, jedynie na Śnieżce i w Helu są nieco niższe (+2,8°C). Tak wysokie anomalie wskazują, że tegoroczny wrzesień będzie najcieplejszym od 1951 roku.

W ramach prac testowych, zmierzających do uruchomienia w IMGW-PIB służby klimatologicznej, mającej na celu dostarczanie społeczeństwu informacji o zagrożeniach klimatycznych, podjęto próbę odniesienia prognozowanych na 28 września warunków termicznych (temperatura maksymalna) na wybranych stacjach synoptycznych do charakterystyk (wartość średnia, kwantyle 5% i 95%) z wielolecia 1991-2020. Tego rodzaju analiza pozwala w łatwy sposób określić stopień wyjątkowości prognozowanych warunków, w tym również, tego jakie jest prawdopodobieństwo ich wystąpienia. (  Dla wyjaśnienia, wartości kwantyla 95% są przekraczane jedynie w 5% procentach przypadków. W przypadku kwantyla 5% jedynie w 5% przypadków ma wartości niższe).

Jeśli spojrzeć na przeciętne (1991-2020) warunki termiczne występujące pod koniec trzeciej dekady września, to w tym okresie (z wyłączeniem stacji górskich i podgórskich: Kasprowy Wierch, Śnieżka, Zakopane) powinniśmy spodziewać się temperatury maksymalnej od 15,1°C (Suwałki) do 18,2°C (Tarnów). Tymczasem prognozy (z dnia 27.09.2023) na 28 września wskazują, że wartości temperatury maksymalnej (TMAX) w całym kraju będą znacznie wyższe niż przeciętnie. Na 27 stacjach spodziewać się można temperatury maksymalnej przekraczającej 25°C. Najwyższa wartość TMAX (27°C) wystąpi w Zielonej Górze, Toruniu i Wieluniu. Na wszystkich stacjach synoptycznych wartości dodatniej anomalii TMAX przekroczą +5°C, a na pięciu z nich anomalia przekroczy +10,0°C (Olsztyn, Chojnice, Zielona Góra, Toruń i Wieluń). Prognozy synoptyczne wskazują również, że na wszystkich stacjach wartości TMAX przekroczą wartości kwantyla 95% TMAX z wielolecia, przy czym należy zaznaczyć, że maksymalne przekroczenie oczekiwane jest w Chojnicach (o 6,6°C). Z pewnym uproszczeniem można stwierdzić, że tak wysokie wartości TMAX notowane są na tych stacjach przeciętnie raz na 20 lat (prawdopodobieństwo przekroczenia wynoszące 5%).

Porównanie prognozowanych wartości TMAX z modelu ALARO (prognoza z 27.09.2023) z charakterystykami wieloletnimi pozwala stwierdzić, że na terenie całego kraju będziemy mieli do czynienia ze znacznym przekroczeniem wartości oczekiwanych. Na większości kraju anomalia przekroczy +8°C. Najniższe wartości (do +6°C) będą notowane w południowej części kraju. Lokalnie spodziewamy się dodatnich anomalii przekraczających +10°C. Analiza prognozy TMAX w odniesieniu do wartości 95% kwantyla z wielolecia, wskazuje, że niemalże na całym obszarze Polski 28 września możemy spodziewać się wartości TMAX występującej rzadziej niż raz na dwadzieścia lat.

Prognoza wartości TMAX (2023-09-28) na tle warunków wieloletnich (1991-2020). Kolejność stacji według różnicy TMAX prognoza – TMAX z wielolecia.

Anomalia prognozy TMAX (2023-09-28) względem notowanych charakterystyk wieloletnich (1991-2020): ALARO-AVETMAX – ALARO-wartość średnia TMAX (po lewej), ALARO-Q95TMAX – ALARO-kwantyl 95% TMAX (po prawej).

Opracowano w Zakładzie Meteorologii i Klimatologii, Centrum Badań i Rozwoju IMGW-PIB.