Prognoza wartości maksymalnej temperatury powietrza w dniu 18 września 2023 roku na tle warunków wieloletnich (1991-2020)

Z analizy danych pomiarowych ze stacji synoptycznych wynika, że tegoroczny wrzesień można jak na razie, uznać za miesiąc ekstremalnie ciepły termicznie, ze średnią obszarową anomalią względem warunków wieloletnich (1991-2020) wynoszącą aż +3,1°C (stan na 16 IX 2023). W całym kraju rejestrowane są dodatnie anomalie. Najniższe występują na południowym wschodzie i Pobrzeżu (z wartością +2,2°C w Nowym Sączu i na Helu). W pozostałej części kraju anomalie przekraczają +3,0°C. Najwyższą wartość anomalii notuje się na Śnieżce (+4,5°C).

W ramach prac testowych, zmierzających do uruchomienia w IMGW-PIB służby klimatologicznej, mającej na celu dostarczanie społeczeństwu informacji o zagrożeniach klimatycznych, podjęto próbę odniesienia prognozowanych na 18 września warunków termicznych (temperatura maksymalna) na wybranych stacjach synoptycznych do charakterystyk (wartość średnia, kwantyle 5% i 95%) z wielolecia 1991-2020. Tego rodzaju analiza pozwala w łatwy sposób określić stopień wyjątkowości prognozowanych warunków, w tym również, tego jakie jest prawdopodobieństwo ich wystąpienia. (Dla wyjaśnienia, wartości kwantyla 95% są przekraczane jedynie w 5% procentach przypadków. W przypadku kwantyla 5% jedynie w 5% przypadków ma wartości niższe).

Jeśli spojrzeć na przeciętne (1991-2020) warunki termiczne występujące w połowie drugiej dekady września, to w tym okresie (z wyłączeniem stacji górskich i podgórskich: Kasprowy Wierch, Śnieżka, Zakopane) powinniśmy spodziewać się temperatury maksymalnej od 16,5°C (Suwałki) do 19,2°C (Opole). Tymczasem prognozy (z dnia 17.09.2023) na 18 września wskazują, że wartości temperatury maksymalnej (TMAX) w całym kraju będą znacznie wyższe niż przeciętnie. Na 43 stacjach spodziewać się można temperatury maksymalnej przekraczającej 25°C. Najwyższa wartość TMAX (29°C) wystąpi w Legnicy, Szczecinie i Zielonej Górze. Na 16% (8) stacji wartości dodatniej anomalii TMAX przekroczą 10°C, a w Zielonej Górze anomalia wyniesie aż 11,3°C. Prognozy synoptyczne wskazują, że na 45 stacjach (91%) wartości TMAX przekroczą wartości kwantyla 95% TMAX z wielolecia, przy czym należy zaznaczyć, że maksymalne przekroczenie oczekiwane jest w Olsztynie (+3,8°C). Z pewnym uproszczeniem można stwierdzić, że tak wysokie wartości TMAX notowane są na tych stacjach przeciętnie raz na 20 lat (prawdopodobieństwo przekroczenia wynoszące 5%).

Porównanie prognozowanych wartości TMAX z modelu ALARO (prognoza z 17.09.2023) z charakterystykami wieloletnimi pozwala stwierdzić, że na terenie całego kraju będziemy mieli do czynienia ze znacznym przekroczeniem wartości oczekiwanych. Na większości kraju anomalia przekroczy +8°C. Na zachodzie kraju spodziewamy się lokalnie dodatnich anomalii przekraczających +14°C. Analiza prognozy TMAX w odniesieniu do wartości 95% kwantyla z wielolecia, wskazuje, że na przeważającym obszarze Polski (z wyłączeniem obszarów górskich) możemy spodziewać się wartości TMAX występującej rzadziej niż raz na dwadzieścia lat.

Prognoza wartości TMAX (2023-09-18) na tle warunków wieloletnich (1991-2020). Kolejność stacji według różnicy TMAX prognoza – TMAX z wielolecia.

Anomalia prognozy TMAX (2023-09-18) względem notowanych charakterystyk wieloletnich (1991-2020): ALARO-AVETMAX – ALARO-wartość średnia TMAX (po lewej), ALARO-Q95TMAX – ALARO-kwantyl 95% TMAX (po prawej).

Opracowano w Zakładzie Meteorologii i Klimatologii, Centrum Badań i Rozwoju IMGW-PIB.