Prognoza wartości maksymalnej temperatury powietrza w dniu 13 września 2023 roku na tle warunków wieloletnich (1991-2020)

Z analizy danych pomiarowych ze stacji synoptycznych wynika, że tegoroczny wrzesień można jak na razie, uznać za miesiąc ekstremalnie ciepły termicznie, ze średnią obszarową anomalią względem warunków wieloletnich (1991-2020) wynoszącą aż +2,8°C (stan na 11 IX 2023). W całym kraju rejestrowane są dodatnie anomalie. Najniższe występują na południowym wschodzie (z wartością +1,6°C w Nowym Sączu) najwyższe – na zachodzie, w Wielkopolsce, Kujawach i Warmii, gdzie przekraczają +3,0°C. Najwyższą wartość anomalii notuje się na Śnieżce (+4,7°C).

W ramach prac testowych, zmierzających do uruchomienia w IMGW-PIB służby klimatologicznej, mającej na celu dostarczanie społeczeństwu informacji o zagrożeniach klimatycznych, podjęto próbę odniesienia prognozowanych na 13 września warunków termicznych (temperatura maksymalna) na wybranych stacjach synoptycznych do charakterystyk (wartość średnia, kwantyle 5% i 95%) z wielolecia 1991-2020. Tego rodzaju analiza pozwala w łatwy sposób określić stopień wyjątkowości prognozowanych warunków, w tym również, tego jakie jest prawdopodobieństwo ich wystąpienia. (Dla wyjaśnienia, wartości kwantyla 95% są przekraczane jedynie w 5% procentach przypadków. W przypadku kwantyla 5% jedynie w 5% przypadków ma wartości niższe.)

Jeśli spojrzeć na przeciętne (1991-2020) warunki termiczne występujące na początku drugiej dekady września, to w tym okresie (z wyłączeniem stacji górskich i podgórskich: Kasprowy Wierch, Śnieżka, Zakopane) powinniśmy spodziewać się temperatury maksymalnej od 17,8°C (Hel) do 21,9°C (Zamość). Tymczasem prognozy (z dnia 12.09.2023) na 13 września wskazują, że wartości temperatury maksymalnej (TMAX) w całym kraju będą wyższe niż przeciętnie. Na 37 stacjach spodziewać się można temperatury maksymalnej przekraczającej 25°C. Najwyższa wartość TMAX (30°C) wystąpi w Kole, Kaliszu, Warszawie, Wieluniu, Katowicach, Raciborzu, Sandomierzu, Kozienicach, Rzeszowie i Tarnowie. Na 83% (39) stacji wartości dodatniej anomalii TMAX przekroczą 6°C, a w Olsztynie anomalia wyniesie aż 11,2°C. Prognozy synoptyczne wskazują, że na 39 stacjach wartości TMAX przekroczą wartości kwantyla 95% TMAX z wielolecia, przy czym należy zaznaczyć, że maksymalne przekroczenie oczekiwane jest w Mikołajkach (+5,8°C). Z pewnym uproszczeniem można stwierdzić, że tak wysokie wartości TMAX notowane są na tych stacjach przeciętnie raz na 20 lat (prawdopodobieństwo przekroczenia wynoszące 5%).

Porównanie prognozowanych wartości TMAX z modelu ALARO (prognoza z 12.09.2023) z charakterystykami wieloletnimi pozwala stwierdzić, że na terenie całego kraju będziemy mieli do czynienia ze znacznym przekroczeniem wartości oczekiwanych. W pasie od Płocka po północno-wschodnią część kraju spodziewamy się dodatnich anomalii przekraczających +14°C. Analiza prognozy TMAX w odniesieniu do wartości 95% kwantyla z wielolecia wskazuje, że na przeważającym obszarze Polski (z wyłączeniem zachodu oraz Pobrzeża) możemy spodziewać się wartości TMAX występującej rzadziej niż raz na dwadzieścia lat.

Prognoza wartości TMAX (2023-09-12) na tle warunków wieloletnich (1991-2020). Kolejność stacji według różnicy TMAX prognoza – TMAX z wielolecia.

Anomalia prognozy TMAX (2023-09-12) względem notowanych charakterystyk wieloletnich (1991-2020): ALARO-AVETMAX – ALARO-wartość średnia TMAX (po lewej), ALARO-Q95TMAX – ALARO-kwantyl 95% TMAX (po prawej).

Opracowano w Zakładzie Meteorologii i Klimatologii, Centrum Badań i Rozwoju IMGW-PIB.